پژوهشی در آثار و نتایج اشتغال زندانیان پس از شهریور 1320

استفاده از زندان، به عنوان محل نگهداری مجرمان و محکومان، همواره با دیدگاه‌های موافق و مخالفی رو به رو بوده است و هر گروه، با دلایل متعدد، درصدد دفاع از عقاید خود برآمده‌اند. از جمله موارد اختلاف نظر، می‌توان اشتغال به کار زندانیان و جایگزین‌های مناسب به جای محکومیت زندانیان را نام برد که پژوهش حاضر بدان می‌پردازد. از این رو، هدف اصلی مقاله، بررسی و تبیین راهکارهای مختلف پیامدهای اشتغال زندانیان در ایرانِ پس از شهریور 1320 است. دلیل انتخاب دورۀ زمانی مذکور، تحولات جدید حقوقی و قانونی و تصویب قوانین مربوط به زندانیان در ایران است. بررسی‌های موجود نشان می‌دهد که از منظر تاریخی، و به ویژه با استناد به منابع و مدارک منتشر نشده، پژوهشی مستند در این‌باره تهیه و ارائه نشده است. مقالۀ پیش‌رو بر آن است تا با تکیه بر اسناد تاریخی، روند انجام این قوانین و چگونگی اشتغال زندانیان را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار دهد. زندان قزل حصار، به عنوان مطالعۀ موردی،- نمونۀ تغییر و تحول امور زندان‌ها و زندانیان ایران و توجه به امر اشتغال آنان در چند دهۀ اخیر- انتخاب گردیده است. این پژوهش تغییر نگرش مسئولان وقت را نسبت به حقوق زندانیان مورد توجه و مداقه قرار خواهد داد. روش پژوهش: مقاله با تکیه بر اسناد تاریخی و شیوۀ کتابخانه‌ای روند انجام اشتغال زندانیان را مورد بررسی قرار می‌دهد. زندان قزل حصار به‌عنوان مطالعۀ موردی نمونه‌ای از دگرگونی امور زندان‌ها و زندانیان در ایران است که از ابتدا به‌منظور اشتغال به کار زندانیان تاسیس و راه‌اندازی شد. فرضیۀ پژوهش: فرض این پژوهش این است که بر اثر تحولات جدید حقوقی و قانونی مربوط به زندان و چگونگی رفتار با زندانیان، در ایران نیز از دوران حکومت رضاشاه و به‌ویژه پس از شهریور 1320، نگاه به زندان و زندانی تغییر کرد و به گونه‌ای دیگر درآمد که نمونۀ بارز آن به کارگماردن زندانیان عادی در قبال دستمزد بود.